Böbrek üstü bezleri, karnımızın üst kısmında bulunan ve kortizol, aldosteron ve adrenalin gibi birçok önemli hormonu üreten küçük organlardır. Bu hormonlar, kan basıncı, kan şekeri ve bağışıklık sistemi gibi birçok vücut fonksiyonunu düzenlemeye yardımcı olur.
Böbrek üstü bezleri, kan basıncını etkileyen iki önemli hormon üretir: aldosteron ve kortizol.
-Aldosteron: Aldosteron, böbreklerde sodyum ve su tutulmasını sağlayarak kan basıncını yükseltir. Böbrek üstü bezlerinin aşırı aktif hale gelmesi veya aldosteron hormonu üreten bir tümörün oluşması, primer aldosteronizm (PA) adı verilen bir duruma yol açabilir. PA, yüksek tansiyonun en yaygın böbrek üstü bezi hastalığıdır.
-Kortizol: Kortizol, stres hormonu olarak da bilinir ve kan basıncını geçici olarak yükseltebilir. Böbrek üstü bezlerinin hasar görmesi veya Cushing sendromu gibi bir hastalığın olması, kortizol seviyelerinde artışa ve yüksek tansiyona yol açabilir.
Böbrek Üstü Bezinin Yüksek Tansiyona Neden Oluş Mekanizması:
--Aldosteron hormonu, böbreklerde sodyum ve su tutulmasını sağlayarak kan hacmini ve dolayısıyla kan basıncını artırır.
--Kortizol hormonu da kan basıncının yükselmesine katkıda bulunabilir.
--Böbrek üstü bezi hastalıklarında aldosteron ve kortizol hormonlarının dengesizliği, kan basıncında istenmeyen yükselmelere yol açabilir.
Böbrek Üstü Bezi ve Yüksek Tansiyon:
Bazı durumlarda, böbrek üstü bezleri yüksek tansiyona (hipertansiyon) neden olabilir. Bu durum, böbrek üstü bezlerinin çok fazla hormon üretmesi veya hormonların dengesiz olması sonucu ortaya çıkabilir.
Yüksek Tansiyona Yol Açan Böbrek Üstü Bezi Hastalıkları:
*Primer Aldosteronizm: Bu hastalıkta, böbrek üstü bezleri aldosteron hormonunun fazla üretmesine neden olan bir tümör oluşur. Aldosteron, böbreklerde sodyum ve su tutulmasını sağlayarak kan basıncını yükseltir.
*Konjenital Adrenal Hiperplazi (CAH): Bu nadir genetik hastalıkta, böbrek üstü bezleri kortizol ve aldosteron gibi önemli hormonları üretemez. Bu durum, elektrolit dengesizliği ve yüksek tansiyon gibi çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.
*Feokromokromotoma: Bu nadir tümör, böbrek üstü bezlerinde veya sinir sisteminde oluşur ve adrenalin ve noradrenalin gibi hormonların aşırı salgılanmasına neden olur. Bu da kalp çarpıntısı, terleme ve yüksek tansiyon gibi belirtilere yol açar.
Araştırma Bulguları:
*Ulusal Kalp, Akciğer ve Kan Enstitüsü'nün bir araştırması, primer aldosteronizmin Amerika Birleşik Devletleri'nde yüksek tansiyonun %5-10'undan sorumlu olduğunu göstermiştir.
*Ulusal Nadir Hastalıklar Enstitüsü'ne göre, CAH her 100.000 kişide 1'i etkilemektedir.
*Ulusal Kanser Enstitüsü verilerine göre, feokromokromotoma her 1 milyon kişide 3'ü etkilemektedir.
Belirtiler:
Böbrek üstü bezlerinin yüksek tansiyona neden olduğu durumlarda ortaya çıkan belirtiler, hastalığa neden olan altta yatan nedene göre değişir. Bazı yaygın belirtiler şunlardır:
-Yüksek tansiyon
-Baş ağrısı
-Yorgunluk
-Kas krampları
-Kilo kaybı
-Kalp çarpıntısı
-Terleme
-Sinirlilik
Teşhis ve Tedavi:
Böbrek üstü bezlerinin yüksek tansiyona neden olduğu durumlarda teşhis için kan testleri, idrar testleri ve görüntüleme yöntemleri kullanılır. Tedavi, altta yatan nedene göre değişir ve ilaç tedavisi, cerrahi veya radyoterapiyi içerebilir.
(Sema Yüksel Güngörmez)