Diyabet, günümüzde milyonlarca insanı etkileyen ve çeşitli organ sistemleri üzerinde ciddi sağlık sorunlarına yol açan kronik bir hastalık olarak kabul ediliyor. Kan şekeri seviyesinin sürekli yüksek seyretmesi, uzun vadede başta kalp, böbrek, ayak ve gözler olmak üzere birçok organda kalıcı hasara yol açabiliyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF) gibi kuruluşların verileri, diyabet kaynaklı komplikasyonların her yıl yüz binlerce kişinin hayatını kaybetmesine neden olduğunu ortaya koyuyor.
Diyabetin en tehlikeli sonuçlarından biri kalp sağlığı üzerinde oluşturduğu risklerdir. Diyabet hastalarının kanında şeker seviyesinin sürekli yüksek olması, damar sertleşmesi (ateroskleroz) ve hipertansiyon riskini artırıyor. Amerikan Kalp Derneği (AHA) verilerine göre, diyabet hastaları, diyabeti olmayanlara göre kalp krizi geçirme riskini yaklaşık iki kat daha fazla taşıyor. Ayrıca, bu hastalarda felç geçirme riski de oldukça yüksek. Yüksek kan şekeri, damarların zarar görmesine yol açarak kalp ve beyin gibi hayati organlarda ciddi komplikasyonlar yaratıyor.
Diyabet, böbrek fonksiyonlarını ciddi biçimde etkileyen başlıca nedenlerden biridir. Diyabet kaynaklı böbrek hasarı, nefropati olarak bilinir ve zamanla böbrek yetmezliğine yol açabilir. Böbrekler, kandaki atık maddeleri ve fazla sıvıyı temizleyerek hayati bir görev üstlenir. Ancak diyabet hastalarında, yüksek kan şekeri böbreklerdeki kan damarlarını zayıflatır ve böbreklerin süzme kapasitesini düşürür. DSÖ verilerinden yapılan derlemeye göre, diyabet hastalarının yüzde 20-40’ı hayatlarının bir döneminde böbrek hastalığı geliştirmektedir.
Diyabetin bir diğer önemli komplikasyonu ise diyabetik ayak sendromudur. Kan şekeri yüksekliği sinirlerde hasara yol açarak his kaybına neden olabilir. Bu durum, ayaklarda yaraların ve enfeksiyonların fark edilmeden ilerlemesine yol açabilir. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Mayo Clinic’in araştırmaları, diyabetli bireylerde yaraların iyileşme sürecinin çok daha yavaş olduğunu ve bu nedenle enfeksiyon riskinin arttığını gösteriyor. İleri vakalarda, ayaklarda enfeksiyon tedavi edilemez hale geldiğinde amputasyon, yani uzuv kesilmesi zorunlu hale gelebiliyor.
Diyabet, göz sağlığını tehdit eden en ciddi hastalıklardan biridir. Yüksek kan şekeri gözdeki kan damarlarına zarar vererek retinopatiye yol açabilir. Retinopati, görme kaybına ve ilerleyen vakalarda körlüğe neden olabilen ciddi bir durumdur. Uluslararası Diyabet Federasyonu’na göre, diyabet hastalarının yüzde 35’inde retinopati gelişme riski vardır ve bu oran, hastalığın süresi uzadıkça artar. Erken teşhis ve düzenli göz muayeneleri, diyabetin gözlerde oluşturduğu hasarı önlemede büyük önem taşır.
Diyabetin organlar üzerindeki yıkıcı etkilerini azaltmak için uzmanlar, düzenli sağlık kontrollerini ve sağlıklı yaşam tarzını vurguluyor. Kan şekeri, kan basıncı ve kolesterol düzeylerinin kontrol altında tutulması, kalp ve böbrek hastalıkları ile göz problemleri riskini azaltabilir. Ayrıca, ayak bakımına özen göstermek ve enfeksiyonlara karşı önlemler almak da diyabet komplikasyonlarını önlemede önemli bir adımdır.
Türkiye Diyabet Vakfı ve Sağlık Bakanlığı, diyabet farkındalığını artırmak için çeşitli kampanyalar düzenliyor ve diyabet hastalarını sağlıklı yaşam tarzı konusunda bilinçlendiriyor. Ülkede diyabet oranlarının yüksekliği, sağlık otoritelerini erken teşhis ve düzenli kontrol için teşvik ediyor.
(Dilvin Altıkardeş)