Son yıllarda dünyada ve Türkiye’de yaşanan doğal afetlerin sıklığındaki artış, toplumsal bilinçlenmenin önemini bir kez daha gözler önüne serdi. Deprem, sel, orman yangınları ve heyelan gibi doğal felaketler, hem can kaybına hem de maddi zararlara yol açarak Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde etkisini hissettirdi. Uzmanlar, bu tür olayların önüne geçmenin mümkün olmasa da etkilerini en aza indirmenin eğitimle mümkün olduğunu vurguluyor.
Afet bilinciyle ilgili yapılan son araştırmalar, toplumun büyük bir kesiminin afet hazırlığı ve acil durum yönetimi konusunda yeterli bilgiye sahip olmadığını ortaya koyuyor. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından gerçekleştirilen bir ankete göre, katılımcıların yüzde 42’si bir doğal afet anında ne yapması gerektiğini tam olarak bilmediğini ifade etti. Aynı ankette, yüzde 63’lük bir kesim ise evinde olası bir afet için hazırlık yapmadığını belirtti. Bu sonuçlar, toplumun afetler konusunda bilinçlendirilmesi gerektiğini açıkça gösteriyor.
Uzmanlar, afetlere hazırlıklı bireylerden oluşan toplumların bu tür olaylarda can ve mal kaybını en aza indirebileceğine dikkat çekiyor. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü’nden Prof. Dr. Zeynep Atalay, bilinçlendirme çalışmalarının erken yaşlarda başlaması gerektiğini vurguluyor. Eğitim müfredatına eklenen "Afet Bilinci Dersleri"nin bu konuda önemli bir adım olduğunu belirten Atalay, söz konusu derslerin özellikle anaokulu ve ilkokul seviyesinde yaygınlaştırılması gerektiğini ifade ediyor.
Türkiye’de hali hazırda yürütülen pek çok proje, afet farkındalığını artırmayı hedefliyor. AFAD’ın “Afetlere Hazırlık Yılı” kapsamında düzenlediği seminerler ve tatbikatlar, halkın afetlere yönelik bilgilenmesinde büyük rol oynuyor. Ayrıca yerel yönetimler de konuya duyarsız kalmayarak, mahalle ölçeğinde bilgilendirme toplantıları düzenliyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan kapsamlı bir çalışma ile 2023 yılı itibarıyla şehrin 39 ilçesinde toplam 120 bin kişiye temel afet eğitimi verildiği açıklandı.
Bu bilinçlendirme çalışmaları artarken bireysel hazırlığın da ihmal edilmemesi gerekiyor. Evlerde acil durum çantalarının hazır bulundurulması ve aile üyeleriyle birlikte tahliye planı oluşturulması gibi basit ancak etkili adımlar, kriz anında hayat kurtarıcı olabilir. Ayrıca doğal afetlerle mücadelede teknolojinin kullanımı da giderek yaygınlaşıyor. Cep telefonlarına indirilebilen acil durum uygulamaları sayesinde vatandaşlar, hem afet anında doğru bilgilere ulaşabiliyor hem de sevdikleriyle iletişim kurabiliyor.
(Ayşe Candan)