Günümüzde ekonomik krizlerin baş aktörü olarak karşımıza çıkan enflasyon, özellikle dar ve sabit gelirli kesimlerin yaşam kalitesini derinden etkiliyor. Türkiye'de asgari ücretle geçimini sağlayan milyonlarca birey, artan fiyatlar karşısında günlük ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanıyor. Geçtiğimiz 10 yıllık süreçte, asgari ücretin reel alım gücünde yaşanan kayıp, bu sorunun boyutlarını daha net gözler önüne seriyor.
Uzmanlar, enflasyonun alım gücü üzerindeki etkisini analiz ederken, 2013 yılından bu yana asgari ücretin çeşitli temel ihtiyaçlara oranını mercek altına aldı. Buradan ortaya çıkan çarpıcı sonuçlara göre, asgari ücretin gıda, enerji, ulaşım ve konut gibi kritik ihtiyaçlar karşısındaki alım gücü ciddi biçimde azalıyor. Araştırmalar, geçtiğimiz yıla kıyasla enflasyon oranındaki hızlı artış nedeniyle güncel zamların bile vatandaşın cebine çoktan erimiş şekilde yansıdığını ortaya koyuyor.
2013 yılında asgari ücretle ortalama dört kişilik bir ailenin temel tüketim ihtiyaçlarının büyük bir kısmını karşılaması mümkün iken, bugün bu oran yarıdan daha aza inmiş durumda. Örneğin, Türk-İş tarafından her ay yayınlanan açlık ve yoksulluk sınırı verileri, bir ailenin yalnızca sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için gereken miktarın dahi mevcut asgari ücretten yüksek olduğunu göstermekte. Diğer yandan enerji fiyatlarının geçtiğimiz yıllarda katlanarak artması, hane giderlerini sürdürülemez bir düzeye çekti.
Uzman ekonomistlerin değerlendirmesine göre, bu süreçte enflasyon oranlarının çok üzerindeki temel ihtiyaç fiyat artışları büyük bir sorun teşkil ediyor. 2023 itibarıyla yıllık enflasyon yüzde 60'ların üzerine çıkmışken, gıda fiyatlarında buna kıyasla iki hatta üç kat daha fazla fiyat artışı gerçekleşti. Bunun yanında ulaştırma ve barınma gibi sektörlerde yaşanan zamlar da vatandaşları köşeye sıkıştırmakta. Geçmişte belli ölçüde refah düzeyi sağlayan asgari ücret zamları artık yetersiz kalıyor; çünkü fiyat artış hızının çok gerisinde seyrediyor.
Peki çözüm ne olabilir? Ekonomistler bu noktada etkin bir gelir politikası ve fiyat kontrol mekanizmalarının önemine dikkat çekiyor. Enflasyonla mücadelede yalnızca maaş artışlarının yeterli olmadığına vurgu yapan uzmanlar, kalıcı politikaların devreye alınması gerektiğini ifade ediyor. Özellikle kira artışlarına yönelik ciddi bir kontrol mekanizması geliştirilmesi ve gıda fiyatlarında spekülasyonu önlemek adına üreticiden tüketiciye uzanan sürecin denetim altına alınması öne çıkan öneriler arasında.
(Ramazan Gültaş)