Genetik testler, son yıllarda sağlık ve beslenme alanında devrim niteliğinde bir dönüşüm sağlıyor. 2025 itibarıyla genetiğe dayalı kişiye özel beslenme programları, bireylerin sağlığını daha etkili yönetmelerine olanak tanıdığı için giderek daha fazla tercih edilir hale geldi. Uzmanlar, bu alandaki yeniliklerin sadece bireylerin sağlık hedeflerine ulaşmasını kolaylaştırmakla kalmayıp, aynı zamanda toplumun genel sağlık seviyesini de önemli ölçüde artırabileceğini ifade ediyor.
Genom analizi, bireylerin hangi gıdalara karşı hassasiyetleri olduğunu, hangi besin gruplarının metabolizmalarını nasıl etkilediğini ve genetik yatkınlıklarını büyük ölçüde ortaya çıkarabiliyor. Bu yöntemle hazırlanan diyet planları, klasik beslenme rehberlerinden uzaklaşıp bireyin genetik yapısına özel çözümler sunmayı amaçlıyor. Örneğin, yapılan bir araştırmaya göre, genetik faktörlere göre belirlenen bireysel bir diyetin düzenli uygulanması, kilo yönetimi ve metabolik denge üzerinde yüzde 25’e varan daha yüksek başarı oranları sağladı.
Mount Sinai Tıp Fakültesi tarafından 2024'te yayımlanan bir araştırma, genetik testle desteklenen diyetlerin tip 2 diyabet, yüksek tansiyon gibi kronik hastalıklarda risk azaltıcı etkiler oluşturduğunu gösteriyor. Araştırmaya katılan 10 bin kişi üzerinde yapılan değerlendirmeler sonucunda, bu yöntemle hazırlanan diyetleri takip eden bireylerde insülin direncinin yüzde 30 azaldığı ve LDL kolesterol seviyelerinin kayda değer ölçüde düştüğü gözlemlendi.
Türkiye'de de bu alanda önemli adımlar atılmaya başlandı. Beslenme uzmanları ve diyetisyenler, genetik testlerle daha kişiselleştirilmiş öneriler geliştiriyor. Ayrıca özel sağlık kuruluşları genetik test hizmetlerini daha erişilebilir hale getiriyor.
Ancak bu yöntemlerle ilgili bazı tartışmalar da devam ediyor. Eleştiriler özellikle maliyetlere ve sonuçların doğruluğuna odaklanıyor. Hafif bir kan örneğiyle gerçekleştirilen testlerin sunduğu veriler, genellikle rehber niteliği taşıyor olsa da tam bir sağlık analizi sağlamadığı belirtiliyor. Bu nedenle uzmanlar, genetiğe dayalı beslenme programlarının kişinin genel sağlık durumu ve yaşam tarzıyla entegre bir şekilde ele alınmasının şart olduğuna dikkat çekiyor.
(Dilvin Altıkardeş)