Küresel ısınmanın ve iklim değişikliğinin hızlanmasıyla birlikte, bu değişikliklerin insan sağlığı üzerindeki etkileri de rekor seviyeye ulaşmış durumda. Özellikle son on yılda artan sıcaklık, ani hava olayları, kuraklık ve hava kirliliği gibi çevresel sorunlar, dünya genelinde sağlık sorunlarını tetikleyen başlıca faktörler olarak öne çıkıyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Birleşmiş Milletler (BM) gibi kuruluşların yaptığı araştırmalara göre, iklim değişikliği sadece çevreyi değil, solunum yolu hastalıklarından kalp rahatsızlıklarına kadar birçok sağlık sorununu da beraberinde getiriyor.
Son yıllarda yapılan araştırmalara göre, iklim değişikliğinin sağlık üzerindeki etkileri geniş bir yelpazeye yayılmakta.
Artan hava kirliliği, solunum yolu rahatsızlıklarını tetikliyor. Amerikan Akciğer Derneği’nin (ALA) raporuna göre, 2023 yılında dünyada hava kirliliğine bağlı hastalıklardan ölenlerin sayısı %30 oranında artış gösterdi. Özellikle astım, bronşit ve KOAH gibi kronik hastalıklarda ciddi artış gözlemleniyor.
Aşırı sıcaklar, kalp ve damar hastalıkları riskini artırarak, sıcak çarpması ve dehidrasyon gibi sorunlara yol açmaktadır. 2022’de yayınlanan Lancet Countdown raporuna göre, son on yılda aşırı sıcaklara bağlı ölüm oranlarında %68’e varan bir artış yaşandı. Özellikle yaşlı nüfus, çocuklar ve kronik hastalığı olan bireyler aşırı sıcaklardan daha fazla etkileniyor.
İklim değişikliği, vektör kaynaklı hastalıkların yayılmasına da katkı sağlıyor. Sıtma, dang humması ve Lyme hastalığı gibi hastalıklar sıcaklık ve nem artışı nedeniyle yeni bölgelerde görülmeye başlandı. BM'nin raporuna göre, sıtma vakalarında %20'lik bir artış yaşanırken, dang hummasının yayılma alanları genişliyor.
klim değişikliği, kuraklık ve su kaynaklarının azalmasıyla birlikte, gıda güvenliğini de tehdit ediyor. Su kıtlığı nedeniyle mahsul verimliliğinin azalması, besin eksikliklerine ve bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açıyor. Örneğin, FAO'nun (Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü) raporuna göre, 2023 yılında beslenme kaynaklı sağlık sorunları %25 oranında arttı.
İklim değişikliği nedeniyle oluşan sağlık sorunları, sadece bireyleri değil, aynı zamanda sağlık sistemlerini de zor durumda bırakıyor. Artan sıcaklıklarla birlikte acil servislerde sıcak çarpması vakaları, solunum yolları hastalıkları ve kalp rahatsızlıklarına bağlı başvurularda ciddi bir artış gözlemleniyor. Örneğin, Avrupa Birliği’nde sağlık sistemleri, iklim kaynaklı hastalıklardan dolayı yıllık 150 milyar euro ek maliyetle karşı karşıya.
Uzmanlar, iklim değişikliğinin sağlık üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için acil önlemler alınması gerektiğini belirtiyor. Bunlar arasında, yeşil enerjiye geçiş, karbon emisyonlarının azaltılması, ormanların korunması ve bireylerin sağlık eğitimine erişiminin artırılması gibi politikalar yer alıyor. Aynı zamanda, sağlık sektörünün iklim değişikliğine adapte edilmesi, kriz durumlarında hızlı müdahale için gerekli altyapının oluşturulması gerektiği de vurgulanmakta.
(Sema Yüksel Güngörmez)