Son yıllarda yaşanan ekonomik ve toplumsal değişimler, geleneksel semt pazarlarının geleceğini ciddi şekilde tehdit ediyor. Özellikle şehir merkezlerinde artan kentsel dönüşüm projeleri ve organize perakende sektörünün hızla büyümesi, pazar kültürünü zorlayan ana etkenler arasında yer alıyor. Bu durum hem pazarcı esnafını hem de yerel halkı derinden etkiliyor.
Yaptığımız araştırmalara göre, son üç yıl içinde büyükşehirlerdeki semt pazarlarında yüzde 15'e yakın bir kapanma oranı görüldü. Bu oran, hem ekonomik zorluklar hem de yerel yönetimlerin pazar yerlerini başka projelere tahsis etmesinden kaynaklanıyor. Birçok belediye, pazarcı esnafına yeni yerler teklif ediyor, ancak bu tekliflerin çoğu ya mevcut müşteri kitlesine uzak ya da pazarcıların yüksek kira bedellerini karşılamasını zorlaştırıyor.
Semt pazarlarının yok olmaya yüz tutması, toplumsal ilişkilerde de ciddi değişimlere yol açıyor. Geleneksel olarak, pazarlarda insanlar hem alışveriş yapar hem de sosyal ilişkilerini pekiştirirlerdi. Özellikle yaşlılar ve düşük gelirli kesimler için semt pazarları hem ekonomik bir seçenek hem de sosyalleşme alanıydı. Ancak artık birçok kişi süpermarket veya online alışverişe yöneliyor, bu da pazara olan ilgiyi azaltan nedenlerden biri.
Uzmanlar, semt pazarlarının korunması gerektiğini savunuyor. Semt pazarlarının kültürel değer taşıdığını ve düşük gelirli aileler için erişilebilir fiyatlar sağladığını belirten şehir planlamacıları, bu alanların kent ekonomisinin önemli bir parçası olduğunu vurguluyor. Bununla birlikte, ekonomik ve sosyal ihtiyaçları gözeten yeni planlama modellerinin geliştirilmesi gerektiğini öneriyorlar.
Semt pazarları zengin bir kültürel mirası bünyesinde barındırıyor ve ekonomik koşullar ne kadar zorlaşsa da bu geleneğin tamamen yok olmasını önlemek için toplumun tüm kesimlerinin işbirliği yapması gerekiyor. Belediyeler, pazarcı esnafı ve yerel halkın birlikte çalışarak bu alanların yeniden kazanılmasını sağlayabilir. Aksi halde, semt pazarları sadece nostaljik bir anı olarak geçmişin sayfalarında kalacak gibi görünüyor.
(Ramazan Gültaş)