Son yıllarda Türkiye’de tüketici alışkanlıkları belirgin bir şekilde değişim göstermeye başladı. Teknolojik gelişmeler, küresel ekonomik dalgalanmalar ve pandemi etkisi, bireylerin alışveriş tercihlerinde ve tüketim alışkanlıklarında önemli dönüşümlere neden oluyor.
2023 yılı boyunca gerçekleştirilen geniş kapsamlı bir araştırmaya göre, Türk tüketiciler artık fiyat odaklı düşünürken aynı zamanda kalite ve sürdürülebilirlik gibi unsurları da dikkate almaya başladı. Araştırma verilerine göre katılımcıların yüzde 67’si, fiyatların artışı nedeniyle satın alma kararlarını yeniden gözden geçirdiğini belirtirken, yüzde 54’ü daha çevre dostu ürünlere yönelmek istediklerini ifade etti. Bu durum, özellikle e-ticaret ve yerel market alışverişlerinde kendini göstermekte.
Teknolojinin hızla yayılmasıyla birlikte, online alışveriş yapma oranlarında da ciddi bir artış trendi gözlemleniyor. 2022’ye kıyasla internet üzerinden yapılan alışverişlerde yüzde 35 artış kaydedildiği belirtiliyor. Bunun yanı sıra, tüketicilerin fiziksel mağazaları ziyaretlerinde de farklılaşmalar söz konusu. Artık mağazalar daha çok bir “deneyim alanı” olarak görülüyor. Tüketiciler ürünü mağazada inceleyip deneyimlerken, satın alma işlemini değerlendirme sürecinin ardından online platformlar üzerinden gerçekleştirmeyi tercih ediyor.
Bir diğer dikkat çeken eğilim ise yerli üretim mallarına olan ilginin artması. Araştırma sonuçları, özellikle yerel markaların desteklenmesine yönelik olumlu bir farkındalık oluştuğunu ortaya koyuyor. Katılımcıların yüzde 59’u yerli markaların tercih listesinde ilk sıralarda yer aldığını ifade ederken, ithal ürünlere olan talebin bir miktar gerilediği gözlemlendi.
Sosyal medyanın ve dijital reklamcılığın da tüketici davranışları üzerindeki etkisi giderek büyüyor. Katılımcıların yüzde 72’sinin satın alma kararı verirken sosyal medya platformlarını referans aldığı tespit edildi. Özellikle influencer pazarlamasının bu süreçte oldukça etkili olduğu ifade ediliyor. Ayrıca kullanıcı yorumlarına ve değerlendirmelere verilen önem de bir hayli artmış durumda.
Ayrıca pandeminin oluşturduğu alışkanlıklar hâlâ etkisini koruyor. Evde yemek yapma eğilimlerinin yükselmesiyle birlikte sağlık ve organik ürünlere olan talep rekor seviyelere ulaştı. Ev içi eğlenceye yönelik harcamalar da artış gösterdi. Tüketicilerin birçoğu, dışarıda yemek yerine kendi mutfaklarında sağlıklı yemekler hazırlamayı tercih ettiklerini belirtiyor.
Genel olarak bakıldığında, Türkiye’deki tüketici davranışlarında belirleyici olan en önemli faktörlerin ekonomik koşullar, teknolojik yenilikler ve çevresel farkındalık olduğu söylenebilir. İş dünyasının ve perakende sektörünün bu değişen beklentilere ayak uydurarak stratejilerini yeniden değerlendirmesi kaçınılmaz hale geliyor.
(Özkan Güngörmez)