Övünmek gibi olacak belki ama fazla tevazu için ne derler bilirsiniz, o yüzden yine de söyleyeceğim, yazarınız antik Efes harabelerini en iyi anlatan rehberler arasında yer alır. Bu yüzden sizlere bugün Efes ve dünyanın 7 harikasından biri sayılan Artemis Tapınağı ile ilgili bazı bilgiler vereceğim. Bu arada söylemeye mecbur olduğum bir şey daha var; bu tapınağın çalınan parçalarını Londra’daki British Museum’da gördüm ve üzüldüm açıkçası. Neyse biz konumuza dönelim. Bu Artemis Tapınağı antik dönemlerde pek bir meşhurdu. Çok ziyaret edilirdi. Bu yüzden Artemis rahipleri en zengin tapınak rahipleri arasında yerlerini ilk sırada korurlardı. Hristiyanlığın tebliğ edilmesi onların ekmek kapısını kapatmaya başlayınca bu yüzden isyan ettiler, deliye döndüler. O dönemleri anlatalım; 
Artemis’in, Efes’teki kült imgesi Yunan standartlarından farklıdır. Özellikle göğüs çevresinde yer alan çok sayıda yuvarlak objenin açıklanması zordur. Efes Artemis’i kültü, Yunan- Roma dünyasında oldukça yaygındı ve Efes’teki festivale, büyük ihtimalle şehir devletlerinin resmi temsilcilerinin (theoroi) de dâhil olduğu, çok geniş bir katılım sağlanıyordu. 
5. yüzyıla ait bir kaynakta Ionialıların (İyonya) “Ephesia” festivaline katıldıkları belgelenmektedir. Yunan şair Kallimakhos’a göre, Efes’e gelen ziyaretçiler, kutsal ağaçtan parçalar kazıyarak, bunları hatıra olarak evlerine götürüyorlardı. Festivalde, Efes Artemis’i adına yapılan heykellerin gelen ziyaretçilere sunulduğunu, MS 1. yüzyılda Hristiyanlığın gelişiyle bu heykelleri yapan kişilerin işlerini kaybetme tehdidiyle karşı karşıya kaldığını ifade eden bir gelenekten biliyoruz. 
Bu heykel üreticileri ayaklanmış ve Efes’te büyük kargaşa yaratmışlardı. Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda, Efes’te yapılan festivalin, geniş bir alandan katılımcıların geldiği büyük çaplı bir festival olduğunu düşünebiliriz. Anadolu’nun çeşitli yerlerinde de bu tür benzer festivaller gerçekleştirilmiştir. Örneğin, bir kaynağa göre (MS 2. yüzyılda yaşamış bir karakter tahlilcisi olan Polemon’un risalesinin Arapça çevirisi) Pamphylia (Pamfilya) bölgesindeki Perge’de, Artemis’in yerel karakterli bir tasviri adına düzenlenen festival, “Memleketin sınır bölgelerinden hac yolculuğuna çıkan insanların geldiği” bir festival olarak tasvir edilmiştir. 
Strabon’a göre, Antik Pontus’taki Komana’da, yerel tanrıça Ma Bellona adına düzenlenen festivale “her yerden, hem kentlerden hem de kırsal bölgelerden kadın ve erkekler” katılmıştır. Tanrıça heykelinin tapınak dışarısına çıkarılarak kentte gezdirilmesi (exodus) Komana’daki festivalin temel odak noktasıdır. Karia bölgesinde ise, Panamara’da yapılan Komuria festivaline, Rodos Adası’nı da kapsayan, Güneybatı ve Batı Anadolu’da geniş bir bölgeden temsilcilerin katıldığını biliyoruz. 
Bazen bir festivale katılmak, bir siyasi örgütlenmeyi güçlendirmenin yollarından biriydi. Örneğin, Likya Birliği’ne bağlı kentler Leto’ya adanan ve Ksanthos’ta gerçekleştirilen festivalde bir araya geliyorlardı. Benzer şekilde, 12 Ion kentinden oluşan Panionia Birliği, Priene yakınlarındaki Mykale Dağı’nda bulunan bir tapınakta düzenlenen “Panionia” (tüm Ionialılar) festivalinde düzenli olarak bir araya geliyorlardı. Kuzeybatı Anadolu’daki Troas kentlerinin de, Athena adına Ilion’da düzenlenen bir festivale temsilcilerini yolladıkları bilinmektedir. 
Hellenistik Dönemde, kentler yeni festivaller düzenleyerek bu etkinliklerin tüm Yunan dünyasında duyulması için elçilerle haber gönderirlerdi. Bazen bir festivale katılmak, bir siyasi örgütlenmeyi güçlendirmenin yollarından biriydi. Örneğin, Likya Birliği’ne bağlı kentler Leto’ya adanan ve Ksanthos’ta gerçekleştirilen festivalde bir araya geliyorlardı. Benzer şekilde, 12 Ion kentinden oluşan Panionia Birliği, Priene yakınlarındaki Mykale Dağı’nda bulunan bir tapınakta düzenlenen “Panionia” (tüm Ionialılar) festivalinde düzenli olarak bir araya geliyorlardı.
Günümüzde de pek bir şey değişmiş değil aslında. Yaratılan paganistik dinin heykelleri, resimleri, kitapları hâlâ iyi satıyor ve üreticilerini zengin etmeye devam ediyor. Baksanıza muhtevası eften püften basit kelimelerden oluşan bir kitap 2 bin 500 liraya bile alıcı buluyor.
Neyse, bugün Efes Artemis tapınağını anlatmak istedim nedense, içimden öyle geldi.
Haa, bu arada iyi haber: Çin Vuhan’dan özel uçakla getirilen vatandaşlarımız karantinadan çıkmış. Şükürler olsun ki hiçbirinde virüs yokmuş. Vuhan'dan getirildikten sonra karantinaya alınan ve testlerin ardından taburcu edilen Burcu Öner, gazetecilere açıklama yaparak;
"Devletimize ve Sağlık Bakanımıza çok teşekkür ediyorum. Bizleri el üstünde tuttular. Sağ olsunlar. Bugün itibarıyla ben şu anda Anıtkabir'e gitmeyi düşünüyorum, arkadaşlarımla birlikte. İlk adresimiz Anıtkabir olacak. Hepimiz Vuhan'dan geldik. Vuhan'da İngilizce öğretmeni olarak çalışıyordum. " demiş.