Fabrikay-i humayun ve Merinos Türkiye'ye örnek oluyor

Tarihi Kentler Birliği (TKB) İstanbul Buluşması'na, Türkiye'nin ilk tekstil sanayi müzesi olan Merinos Tekstil Sanayi Müzesi damgasını vurdu.


İslam'ın ünlü komutan, din ve bilim adamlarının kabirleri, türbeleri, camileri, tekkeleri, Haliç'i, Santral İstanbul'u, padişahların cülus dağıttığı ve tahta çıkmadan önce ilk adımı attıkları Cülus Yolu ile tarihle modern arasındaki uyumun en güzel örneklerinden biri olan Eyüp ilçesinde gerçekleştirilen TKB Buluşmasında, Türkiye'de bugüne kadar yürütülen sanayi mirası çalışmaları masaya yatırıldı. Osmanlı döneminde orduya fes ve yelek hazırlamak üzere oluşturulan ve tarihimizin modern anlamda ilk tekstil fabrikası olan Feshane'de gerçekleştirilen toplantıda ilk olarak Haliç ve çevresinde korunan endüstri yapıları ve anıtsal yapılara ilişkin bilgi verildi.

Türkiye'deki son örnek olarak Merinos Tekstil Sanayi Müzesi'ni TKB'ye üye 350'yi aşkın belediye başkanı ve yöneticisine anlatan Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe, TKB'nin 2000 yılında Bursa'da kurulduğunu ve tarihi mirasın korunması noktasında önemli mesafeler kat ettiğini hatırlattı. Altepe, Bursa'da bu anlamda ciddi projelere imza attıklarını kaydetti. Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerine ait yapıları kapsayan 260'ın üzerinde tarihi miras projesini uyguladıklarını hatırlatan Altepe, son dönemde Türkiye'de yükselen değer olan sanayi mirası konusunda da önemli mesafeler kat ettiklerini bildirdi.

Yüzyıllarca ticaretin, tekstilin ve ipeğin başkenti olan Bursa'da yıllarca harabe durumda beklemiş olan Fabrika i Humayun'un restore edilerek aslına uygun işlevlendirilmesini sağladıklarını hatırlatan Altepe, "Sanayi mirası anlamında Bursa'daki en önemli projelerden biri Fabrika i Humayun'dur. Bu tarihi değerimiz, orijinal kimliğine uygun olarak bugün de tekstil sanayine moda alanında hizmet vermektedir" dedi.
Bu alandaki ikinci ve büyük atılımı Merinos Tekstil Sanayi Müzesi'ni oluşturarak attıklarını ifade eden Altepe, "Dünyanın en ünlü yünlü kumaşlarının üretildiği Merinos'un gerçek kimliğini barındıran bir müzeye ev sahipliği yapması için 2011 yılı ilk aylarında başlattığımız çalışmaları bir yıldan az bir sürede tamamladık. Merinos yününün elde edilmesinden o yünün kumaş haline dönüşmesine kadarki serüveni anlatan müzeyi Dumanbet oluşturduk. Hiçbir parçayı göz ardı etmedik. Yaklaşık iki ay önce hizmete açtık ve bu kısa zaman içerisinde 7 bini aşkın ziyaretçiyi ağırladık müzede. Bu da ne kadar doğru bir iş yaptığımızın göstergesi oldu" diye konuştu.
Avrupa'da endüstri mirası koruma çalışmalarının, bu amaçla kurulan örgütlerin, endüstri-kültür ilişkisinin ve UNESCO'nun dünya kültür mirasına aldığı sanayi mirası eserlerin konuşulduğu TKB buluşmasında, henüz proje aşamasında olan Türkiye'deki büyük projelere ilişkin de bilgi verildi.

Akademik sunum ve saha incelemelerinden oluşan 2 günlük toplantının sonuçlarını değerlendiren TKB Danışma Kurulu Başkanı ve ÇEKÜL Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen ise, geçmişte özelleştirme uygulamalarıyla endüstri mirasının eşsiz örneklerinin kaybedildiğini açıkladı. Elde kalanlarının envanterinin çıkarılması ve korunması noktasında gerekli bilincin ve gündemin oluşturulması gerektiğini savunan Sözen, "Örnek uygulamalarımız var. Örneğin Bursa Merinos'la başlayan süreç bizi buralara getirdi. Bursa, kendi kararını kendi verdi. Bugün toplumun tüm kesimlerinin yararlanacağı eserler oluşturdu. Fabrika i Humayun olmasaydı, Merinos olmazdı. Biz bugün bu sürecin halkalarını tüm Türkiye'ye yaymalıyız" diye konuştu.

Toplantının sonuç raporunu ise TKB Danışma Kurulu adına, Kurul üyesi gazeteci Oktay Ekinci açıkladı. Ekinci, toplantıdaki bildiriler ve sunumlar doğrultusundaki sonuç raporunu 3 başlık altında topladı. Bunlardan ilki; Koruma Kurulları'nın, sanayi mirasının hangi ilkeler doğrultusunda tescil edileceğine ilişkin mevzuat eksiğinin giderilmesi, ikincisi endüstri mirasının ayağa kaldırılması çalışmaları sivil mimarlık ve anıtsal eserlere göre çok daha pahalı bir iş olması nedeniyle devletin ilgili bakanlıklarının devreye girerek bütçelerinden bu işe pay ayırmaları, sonuncusu ise endüstri mirasının bir binanın fiziki düzenlemesi olarak algılanmaması gerektiği.

Restore edilen endüstri mirası yapıların asli kimliklerinden soyutlanarak lokanta, kafeterya vb. yapılmasına tepki gösteren Oktay Ekinci, "Endüstri mirası yapılar, üretim geçmişleri ile birlikte yaşatılmalı. Oranın vaktiyle bir üretim merkezi olduğu bilinci yeni işlevinde de yer bulmalı. Bursa Merinos bunun için iyi bir örnektir" ifadelerini kullandı.