Bursa'nın Mahallesi: Şehreküstü

Hazırlayan: Ömer Kaptan

kaptanomar@gmail.com

 

Bursa’mızda genellikle mitinglerin, gösterilerin yapıldığı Şehreküstü meydanı, Ulucami meydanı ile Fomara arasında yer alan, belki her gün yakınından geçtiğimiz merkezi bir mekandır. Osmangazi’nin heykeliyle, Bosna çeşmesiyle ve meydandaki camisiyle dikkat çeken Şehreküstü, Bursa’nın en eski mahallelerindendir. Bursa hisarının hemen altında adeta şehre arkası dönük bir noktada kurulmuş, bu yüzden şehre küstü diye anılmıştır. Eski şehirlerde pek çok kalenin dışında kurulan mahalleler Şehre küstü adıyla anılmıştır ki bu gün Kütahya, Antep vb. şehirlerimizde örneklerini görmek mümkündür.

 

Bursa’dan bir köşe

Ne o, Sultaniye medresesine müderris mi oldun?

Yeşil caminin yanı başında yer alan Türk İslam Eserleri müzesini bilirsiniz. Avlusunda birbirinden kıymetli kitabeleriyle mezar taşlarını barındıran bu yapı Osmanlı döneminde şöhretli bir medrese idi. Bilhassa Molla Hayali, Molla Hüsrev gibi dönemin en meşhur âlimlerinin müderrislik (profesörlük) yaptığı zamanlarında bu medresenin şânı diğer İslam ülkelerine kadar yayılmıştı. Yeşil külliyesinin bir yapısı olduğu için Yeşil medrese ve Sultaniye medresesi olarak anılan bu yapının Orta Asya’daki İslam ülkelerinde dahi tanınır, bilinir olduğunu gösteren çok ilginç bir darb-mesel vardı. Günümüz tabiriyle artist artist, havalı bir şekilde yürüyen hocalara "Hayrola, Sultaniye medresesine müderris mi oldun" derlerdi ki kastettikleri medrese Bursa-Yeşil deki Sultaniye medresesi idi. Bu gün müze olarak kullanılan bu medresenin içinde el yazması Kuranı kerimler, el yapımı Osmanlı elbiseleri, çiniler vb. materyaller sergileniyor.

Bursa’nın sözü

Balıklar denizin içindedirler ama deniz nerde diye sorarlar veyahut denizin içinde olduklarını bilmezler sözü meşhurdur. Bu sözün aslı şöyledir:

“Cihan-ârâ cihan içredir ârâyı bilmezler. Şu mâhîler ki derya içredir deryayı bilmezler.”

sözün sahibi ise Bursa Muradiye’de doğmuş ve 16. yy da yaşamış olup Kanuni Sultan Süleyman’la Zigetvar seferine katılan ve onun sağladığı maddi imkânlarla tekkesini Muradiye’de yaptıran Bahri Dededir. Muradiye camisinin hemen doğu tarafında yaptırmış olduğu sevimli cami bugün dönen taşlar heykelinin üst tarafında yenilenmiş haliyle ayakta durmakta ve Atatürk stadına bakmaktadır.

 



Bursa’nın Şiiri

KIŞ ERİŞTİ

Kış erişti geliniz gece sohbetleri eyleyelim

Yani kim sabaha değin yiyip içip eğlenelim

 

Madem muhtesip yarın şarap içmeyi yasaklar

Bu gece onun işini biz de tamam eyleyelim

 

Akıl eğer serkeşlik edip aşkına boyun eğmezse

Zülfünü bağlayıp boynuna onu da boyun eğdirelim

 

Hangi dilber ki sürahi gibi ayağına baş

Senin indirmez ise boyunu 'lâm' eyleyelim

 

Göster güzelliğini yeter ki bin Yusuf’u bugün

Mısır’a sultan ise kapında köle eyleyelim

 

Ola ki pir-i harabat bizi eder kabul

Ey saki senden ona övgü ve selam eyleyelim

 

Lami'î eğer demezse senin aşk şarabına helal

Biz ona aşıklar sohbetini haram eyleyelim .

(Lami'î çelebi, 16. yy., Bursa.)

(Sadeleştirilmiştir)