Bin yılın afetinde korkunç gerçek: Yıkım şiddeti 11

Türkiye’nin 10 kentinin büyük yıkımına yol açan ve kamuoyunda yüzeysel tartışmalara sahne olan Kahramanmaraş merkezli depremin, bilimsel olarak yapılan analizleri nasıl bir büyük afetle karşı karşıya kaldığınızı gözler önüne seriyor. Tarihte benzerine rastlanmadığı yerle ve yabancı uzmanlar tarafından dillendirilen Kahramanmaraş merkezli 2 deprem, bilimsel verileriyle de akıllara durgunluk veriyor. 

İşte yerbilimci Prof. Dr. Cenk Yaltırak, depremin ardından kaleme aldığı bir makale ile yaşanan gerçekleri ve maruz kaldığımız bin yılın depremini bilimsel verilerle ortaya koydu. Prof. Dr. Cenk Yaltırak’ın depremin ikinci günü kaleme aldığı makalesi şöyle, “ Şimdi size kısaca herkesin anlayabileceği sadelikte dünkü 2 depremin aslında kaydedilen 7.7/7.6 değil, şiddet/ enerji boşalımı parametresine göre 11 şiddetinde olduğunu anlatmaya çalışacağım. Depremde gerçek güç tanımlaması ve ölçümü yeryüzüne yakınlığı ve süresine bakılarak hesaplanır. Bu ana kriter'e göre bakınca "9 saat gibi çok kısa bir zaman aralığında" 7'nin üzerinde aynı bölgede deprem olduğu bugüne kadar dünyada hiç görülmemiş ve yaşanmamış bir olay. Dünkü yaşanan iki deprem birbirine (30 km) yan yana sayılabilecek bir lokasyonda olmuştur. Bu da bugüne kadar görülmüş bir şey değil. Burada birçok cahil, bilgisiz ve kötü niyetli insan Japonya'daki yaşanan 9 şiddetinde ki depremle bunu ölçüyor. Japonya'daki deprem; kıyıdan 110 km. açıkta, okyanusun 28 km. altında yaşanmıştır. Bizim depremimiz ise yeryüzüne sadece 7 km. gibi çok çok yakın mesafe de olmuştur. 2. önemli aradaki fark ise, iki depremin arasındaki süredir. Japonya'daki deprem 36 saniye, dünkü yaşanan depremler ise toplam da 103 saniye gibi bugüne kadar yaşanmamış bir uzunlukta sürmüştür. Bu o kadar büyük ve şiddetli bir deprem ki Trabzon'dan Hatay'a (885 km) Eskişehir'den Kars'a kadar (1340 km) büyük bir coğrafyada çok ciddi hissedildi.

60 EN GÜÇLÜ NÜKLEER BOMBAYA EŞDEĞER
Peki bu depremin yıkım gücünü bilmeyenlere nasıl gösterebiliriz? 8 şiddetindeki bir deprem 60 megatonluk bir atom bombası kadar enerji üretir. Dünkü 2 deprem 7.7 ve 7.6 şiddetindeydi. Şu an dünyadaki en güçlü nükleer savaş başlığı sadece 2 megaton! İşte bu kadar büyük coğrafyada, bu kadar etkili olmasının sebebi yere yakınlığı ve çok uzun sürmesindendir. Yani dünkü deprem; 120 megaton güç çıkışı ile tarihte görülmemiş bir enerji boşalmasına sebep olmuştur. (60 en güçlü nükleer bomba gücünde) "2 megaton ne demek, yıkıcı güç olarak ne yapar" sorarsanız; Japonya Nagazaki'ye atılan atom bombası 1.2 megaton gücündeydi. İşte biz dün arka arkaya "tarihte eşi benzeri yasanmamış devasa büyüklükte" iki deprem yaşadık. Bunları bilelim ve "lütfen paylaşalım" ki insanlar bilgi kirliliğinde dezerformasyona maruz kalmasınlar. 

TÜRKİYE 3 METRE HAREKET ETTİ
Son 200 senede Türkiye'de 13 tane 7'nin üzerinde deprem yaşanmış. İlk defa 9 saat arayla bu kadar şiddetli 2 deprem bu coğrafya da meydana gelmiş... Daha önce böylesi hiç olmamış, görülmemiş! Bu bir ilk. İtalya Ulusal Jeofizik ve Volkanoloji Enstitüsü Başkanı Carlo Doglioni : "Türkiye, 30-40 saniye içinde üç metre hareket etti! Bu daha önce yaşanmış, görülmüş bir durum değil. Bu o kadar güçlü ve şiddetli bir deprem ki yıkılan binaların hepsi depremin enerji dalga boyunun gittiği yöne doğru yıkılmış. Maraş'ın dağ silsilesinde yaklaşık 40 km'lik bir yarık oluştu. Bu olağanüstü bir durum. Türkiye 3 metre Arap Yarımadası'na doğru kaydı. Kahramanmaraş'taki depremler o kadar şiddetliydi ki Grönland ve Danimarka'da da hissedildi."

Yerbilimci/Prof. Dr Cenk YALTIRAK
Türk yerbilimci 1963 İstanbul doğumlu. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Maden Fakültesi'nin Jeoloji Mühendisliği Bölümü'nde profesör olarak çalışmaktadır. Marmara Denizi'nin tektonik yapısı üzerine araştırmalarıyla tanınmaktadır. Yaltırak, 1987’de Trakya Üniversitesi'nden, 1992'de İTÜ’den mezun oldu. Yüksek lisansını 1996'da İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü’nde Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği Bölümü'nde, doktorasını ise 2003'te İTÜ Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü'nde tamamladı. 2009 yılında doçent, 2014 yılında profesör oldu. Yüksek lisans ve doktora tez araştırmalarını sırasıyla Güney Trakya sahilleri ve Edremit Körfezi jeolojisi üzerinde yaptı. Bu bölgelere ek olarak, 2000-2001 yıllarında Kanada'nın Newfoundland Memorial Üniversitesi'nde Marmara Denizi üzerine de çalışmaya başladı. Bu konudaki üstün nitelikli araştırmaları sayesinde 2003 yılında Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Teşvik Ödülü'nü, doktorasını tamamlamadan kazanan ilk araştırmacı oldu. Araştırma sahasının önemli akademik dergilerinden Marine Geology tarafından iki kere özel sayı editörlüğüne davet edildi. Yaltırak, araştırmalarında sismik verilere ek olarak tarihsel deprem kayıtlarını da kullanmaktadır. "Ne Olacak Bu Dünyanın Hali?" adlı çevrimiçi tartışmalara ev sahipliği yapmaktadır.

Kadir Umut Pehlivan