Aşırı gübreleme bitkilere zarar veriyor

Tarımda kullanılan gübreler, bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin maddelerini sağlarken, yanlış dozaj veya aşırı kullanım ciddi problemlere yol açabiliyor. ABD Tarım Bakanlığı'na (USDA) bağlı yapılan bir araştırmada, aşırı gübre kullanımının bitkilerin kök sistemine zarar verdiği ve büyümelerini yavaşlattığı ortaya kondu. Araştırmaya göre, gübrede bulunan yüksek azot seviyeleri bitkilerin su alımını zorlaştırıyor ve kök sisteminde yanıklara neden oluyor. Bu durum, bitkinin daha az su ve besin almasına sebep olarak verim düşüklüğüne yol açıyor.

Özellikle tahıl ve sebze üretiminde yaygın olarak kullanılan kimyasal gübrelerin aşırı miktarda uygulanması, bitkilerin dengeli büyümesini engelleyip, çiçeklenme ve meyve verme süreçlerinde bozulmalara neden oluyor. Hollanda Wageningen Üniversitesi tarafından yürütülen bir çalışmada, aşırı azotlu gübreleme yapılan mısır bitkilerinde çiçeklenme oranının %30 oranında düştüğü tespit edildi.

Gübreleme ile toprak verimliliği artırılmaya çalışılırken, aşırı kullanım toprak yapısına zarar veriyor. Gübrelerin içinde bulunan kimyasal maddeler, topraktaki organik madde oranını azaltarak toprağın doğal yapısını bozuyor. 2021 yılında Avrupa Çevre Ajansı (EEA) tarafından yayımlanan bir raporda, aşırı gübre kullanımının toprağın asitleşmesine ve tuzlanmasına yol açarak toprak verimliliğini ciddi ölçüde düşürdüğü belirtildi. Araştırmaya göre, aşırı gübreleme nedeniyle Avrupa’da her yıl milyonlarca hektar tarım arazisi verim kaybına uğruyor.

Bunun yanında, aşırı gübreleme, yer altı sularına ve doğal su kaynaklarına da zarar veriyor. Gübrelerin topraktan süzülerek yer altı sularına karışması, nitrat kirliliğine sebep oluyor. Bu kirlilik, hem insan sağlığını tehdit ediyor hem de su ekosistemine zarar veriyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'nün (FAO) 2022 yılında yayımladığı bir raporda, aşırı gübre kullanımının dünya genelinde içme suyu kaynaklarının %20’sini kirlettiği ve birçok su ekosisteminin yok olmasına neden olduğu belirtiliyor.

Aşırı gübre kullanımının getirdiği riskleri azaltmak ve tarımda sürdürülebilirliği sağlamak için daha bilinçli ve dengeli gübreleme yöntemlerine ihtiyaç duyuluyor. Organik gübreleme ve biyolojik gübrelerin kullanımı, aşırı kimyasal gübre kullanımının zararlarını azaltmak için alternatif yöntemler olarak öne çıkıyor. Bu yöntemler, hem toprak sağlığını korurken hem de çevreye zarar vermeden bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin maddelerini sağlıyor.

Ayrıca, toprak analizi yapılarak bitkilerin gerçek ihtiyaçlarına göre gübre kullanımı planlanmalı. Uzmanlar, modern tarım teknikleri ve hassas tarım uygulamaları sayesinde gübre kullanımının minimize edilebileceğini savunuyor. Hassas tarım teknikleri, toprağın besin maddesi ihtiyacını belirleyerek, gereksiz gübre kullanımının önüne geçiyor ve tarımda verimliliği artırıyor. Çiftçilerin bu teknolojileri benimsemesi, hem bitkilerin sağlıklı büyümesini sağlayacak hem de ekosistemin korunmasına katkı sağlayacak.

(Özkan Güngörmez)