Aşırı sıcaklık ayçiçeğinde verimi düşürdü

2024 yılı yaz aylarında Türkiye'nin birçok bölgesinde rekor sıcaklıklar yaşandı. Özellikle Trakya ve İç Anadolu gibi ayçiçeği üretiminin yoğun olduğu bölgelerde, bu sıcaklıklar ürün gelişimini olumsuz etkiledi. Ayçiçeği, büyüme ve olgunlaşma döneminde ideal olarak serin ve nemli bir ortam gerektirirken, aşırı sıcak hava bitkinin fotosentez kapasitesini düşürerek verim kaybına yol açıyor.

   Yapılan araştırmalar, ayçiçeğinin fotosentez etkinliğinin 30°C'nin üzerindeki sıcaklıklarda azaldığını gösteriyor. 2024'te birçok bölgede sıcaklıklar 40°C'yi aşarak bitkinin gelişimi için uygun koşulları ortadan kaldırdı. Uzmanlara göre, yüksek sıcaklıklar bitkilerin su kaybını artırarak kuruma riskini de beraberinde getiriyor.

  Ayçiçeğinin en kritik evrelerinden biri olan çiçeklenme döneminde aşırı sıcaklara maruz kalması, tohum tutumunda ciddi sorunlar yaratıyor. Bu durum, bitkinin tohum sayısını ve dolayısıyla genel verimini düşürüyor. Trakya Bölgesi'nde yapılan bir tarımsal araştırmaya göre, sıcaklıkların 35°C'nin üzerine çıktığı dönemlerde ayçiçeği tarlalarında verimin %20 ila %30 oranında azaldığı tespit edildi.

    TAGEM'in 2024 yılı raporuna göre, son 10 yılın en sıcak yaz mevsimi, ayçiçeği üretiminde %25’e varan bir düşüşe neden oldu. Raporda, özellikle sıcaklıkların artmasıyla bitkilerin suya olan ihtiyacının ciddi oranda arttığı ve sulama eksikliğinin verim kaybına katkı sağladığı belirtildi.

    Türkiye Ayçiçeği Üreticileri Birliği tarafından yayınlanan verilere göre, bu yıl ayçiçeği üretim alanlarının %40'ında kuraklık ve aşırı sıcaklar nedeniyle verim kaybı yaşandı. Veriler, sıcak hava dalgalarının en çok etki gösterdiği Haziran ve Temmuz aylarında üreticilerin ciddi zararla karşılaştığını ortaya koyuyor.

    Trakya Üniversitesi'nde yapılan bir tarımsal araştırma, 2024 yılında Trakya Bölgesi'nde ayçiçeği tarlalarının aşırı sıcaklardan nasıl etkilendiğini inceledi. Araştırmaya göre, sıcaklıkların aşırı yükselmesi sadece tohum verimini değil, bitkinin boyunu ve genel sağlığını da olumsuz etkiledi. Raporda, üreticilerin yüksek sıcaklıkların yanı sıra yeterli sulama imkânına sahip olmaması nedeniyle kayıpların daha da büyüdüğü ifade edildi.

Ayçiçeği üreticileri, aşırı sıcaklar nedeniyle yaşadıkları verim kayıplarının yanı sıra maliyetlerdeki artışla da mücadele ediyor. Kuraklık koşulları, sulama ihtiyacını artırırken, enerji ve su maliyetleri de üreticilerin belini büküyor. Özellikle sulama altyapısının yetersiz olduğu bölgelerde, üreticiler yeterli suya ulaşmakta güçlük çekiyor.

Sulama, gübre ve enerji maliyetlerinin artması, ayçiçeği üreticilerinin kâr marjını ciddi şekilde düşürüyor. Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin (TZOB) verilerine göre, 2024 yılında üretim maliyetleri %30’un üzerinde arttı.

Aşırı sıcaklarla birlikte gelen kuraklık riski, sulama imkanı olmayan bölgelerdeki üreticilerin verimini daha da düşürüyor. Özellikle iç bölgelerde sulama kanallarının yetersiz olması nedeniyle birçok üretici, tarlalarında yeterli verim alamadı.

(Sema Yüksel Güngörmez)