Dijital dünya yeni ‘e-hastalık'lar yarattı

E-hastalıklar, teknolojik araçlar, dijital cihazlar ve internet kullanımının yol açtığı fiziksel ve psikolojik sağlık sorunları olarak tanımlanabilir. Bu hastalıklar, özellikle internetin ve dijital cihazların aşırı kullanımı sonucu ortaya çıkmaktadır. Sosyal medya, akıllı telefonlar, bilgisayarlar ve diğer dijital platformlar, bireylerin yaşam biçimlerini değiştirmeye devam ediyor. Ancak bu değişim, bedensel ve zihinsel sağlık üzerinde olumsuz etkiler yaratabiliyor.

Dijital bağımlılık, göz yorgunluğu, duruş bozuklukları, uyku problemleri ve psikolojik rahatsızlıklar, e-hastalıkların örneklerinden sadece birkaçıdır. E-hastalıkların hızlı bir şekilde artması, dijitalleşmenin sağlık üzerindeki fark edilmeyen yan etkilerini gündeme getiriyor.

Teknolojik cihazların, özellikle akıllı telefonların kullanımının artmasıyla birlikte dijital bağımlılık, en sık karşılaşılan e-hastalıklar arasında yer alıyor. "E-bağımlılık", sosyal medyada aşırı vakit geçirme, video oyunları oynama veya sürekli internet kullanımına dayalı bir bağımlılıktır. 2018 yılında yapılan bir araştırma, dünya çapında milyonlarca kişinin internet bağımlılığı sorunu yaşadığını ve bu bağımlılığın psikolojik bozukluklara yol açabileceğini ortaya koymuştur. Bağımlılık, depresyon, anksiyete, yalnızlık ve stres gibi zihinsel sağlık sorunlarını tetikleyebilir.

Çin'deki bir araştırma, dijital bağımlılığın gençler arasında hızla arttığını ve bu durumun eğitim performansı ve sosyal beceriler üzerinde olumsuz etkiler yarattığını göstermiştir. Akıllı telefonlar ve internetin aşırı kullanımı, özellikle gençlerde bağlam ve dikkat sorunlarına yol açmaktadır.

   Ekranlara aşırı maruz kalmak, dijital göz yorgunluğu ve göz tansiyonu gibi fiziksel sağlık sorunlarına neden olabiliyor. Bu durum, özellikle bilgisayar, telefon ve tablet ekranlarına uzun süre bakmayı gerektiren işlerde çalışanlar için önemli bir sorundur. Uzmanlar, ekran başında uzun süre vakit geçirenlerin göz kuruluğu, bulanık görme, baş ağrıları ve boyun ağrıları gibi şikayetlerden mustarip olduklarını belirtmektedir.

Yapılan bir araştırma, dijital göz tansiyonunun, sürekli ekran kullanımı sonucu gözlerdeki sinirleri zayıflatarak, göz tansiyonunun yükselmesine neden olabileceğini ortaya koydu. Dijital göz sendromu, ekran karşısında uzun süre kalmanın vücutta yarattığı stresin bir sonucu olarak kendini gösteriyor. İnsanlar, ekran karşısında dakikalarca hareketsiz kalırken, göz kasları da zamanla yorulmakta ve bu durum görme bozukluklarına yol açabilmektedir.

Dijital dünyada geçirilen zamanın artmasıyla birlikte, duruş bozuklukları ve kas-iskelet sistemi sorunları da ciddi şekilde artmış durumda. Çoğu kişi, bilgisayar başında uzun süre geçirdiği zaman diliminde kötü bir oturuş pozisyonunda kalıyor ve bu da sırt, boyun ve omuz ağrılarına yol açıyor. Uzmanlar, doğru ergonomi uygulamalarının bilgisayar kullanımında çok önemli olduğunu vurguluyor. "Text neck" (yazı boynu) gibi durumlar, akıllı telefon kullanımına bağlı olarak gelişen ve boyun kaslarının zorlanmasına yol açan sağlık sorunları arasında yer alıyor.

Yapılan bir araştırma, telefonlar ve dizüstü bilgisayarlar gibi cihazları kullanırken omurga üzerinde oluşan stresin, kas ve iskelet sistemi hastalıklarının artmasına neden olduğunu göstermiştir. Bu sorunlar, dijitalleşen dünyada fiziksel sağlık sorunlarının yaygınlaşmasına zemin hazırlamaktadır.

   Teknolojinin uykusuzluk ve uyku kalitesi üzerinde de olumsuz etkileri olduğu biliniyor. Özellikle akıllı telefonlar ve tabletler, uyumadan önce yapılan aktiviteler arasında yer alıyor. Yapılan araştırmalar, ekran ışığının melatonin üretimini engellediğini ve bu durumun uykusuzluğa yol açtığını ortaya koyuyor. Uyku düzenindeki bozukluklar, hem fiziksel hem de psikolojik sağlık üzerinde ciddi etkiler yaratabiliyor.

Yapılan bir araştırma, akşam saatlerinde telefon kullanımı ile uyku problemleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymuştur. Dijital cihazlar, uyku öncesi rahatlama sürecini kesintiye uğratıyor ve uyku kalitesini olumsuz etkiliyor. Uyku eksikliği, depresyon, anksiyete ve stres gibi psikolojik sorunların yanı sıra kalp hastalıkları ve metabolik bozuklukları da tetikleyebilir.

   Dijital dünyanın psikolojik etkileri de oldukça yaygındır. Sosyal medya kullanımı, kişilerin sürekli bir karşılaştırma yapmasına, başkalarının hayatlarına odaklanmasına ve kendi yaşamlarını yetersiz hissetmelerine yol açabiliyor. Ayrıca, çevrimiçi taciz ve zorbalık, psikolojik sağlık üzerinde büyük bir tehdit oluşturuyor. 2020’de yapılan bir araştırma, sosyal medyada daha fazla vakit geçiren bireylerin anksiyete ve depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklarla daha fazla karşılaştıklarını ortaya koymuştur.

Aynı zamanda dijital dünyanın sunduğu hızlı bilgi akışı da, kişilerde bilgi aşırı yüklemesine yol açabiliyor. Bu durum, bilişsel aşırı yüklenme ve stres seviyelerinin artmasına sebep olabilir.

(Sema Yüksel Güngörmez)