Geri dönüşümde yeni dönem: Atık ayrıştırma zorunluluğu geliyor

Son yıllarda geri dönüşüm konusunda yapılan reformlarla birlikte, atıkların ayrıştırılmasına yönelik yeni bir zorunluluk getiriliyor. Bu değişiklik, hem çevreyi koruma hem de doğal kaynakları verimli kullanma hedefiyle yapılacak büyük bir reformun parçası olarak kabul ediliyor. 2024 yılı itibarıyla, her hane ve işyeri için atık ayrıştırma zorunluluğu getirilecek. Bu yeni düzenleme, geri dönüşüm oranlarını artırmayı ve atık yönetimini daha etkin bir hale getirmeyi amaçlıyor.

Geri dönüşüm, doğanın korunması ve sürdürülebilir kalkınma açısından kritik bir öneme sahiptir. Ancak Türkiye'deki mevcut geri dönüşüm oranları, uluslararası standartlarla kıyaslandığında oldukça düşüktür. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın 2023 verilerine göre, Türkiye’de geri dönüşüm oranı yalnızca %12 seviyelerinde kalmaktadır. Bu oran, Avrupa Birliği ülkelerinin ortalamasının çok gerisinde. Geri dönüşüm oranını artırmak için atılacak bu adımlar, çevre kirliliğini azaltacak ve doğal kaynakların daha verimli kullanılmasını sağlayacaktır.

Atıkların doğru şekilde ayrıştırılması, bu sürecin temel taşıdır. Plastik, cam, kağıt, metal gibi atıkların birbirinden ayrılması, geri dönüşüm sürecinin daha verimli hale gelmesini sağlayacaktır. Ayrıştırma işleminde, her malzemenin doğru şekilde işlenmesi ve geri kazanılması önemlidir. Bu düzenleme, hem haneleri hem de işyerlerini geri dönüşüm bilinciyle hareket etmeye teşvik edecektir.

2024 yılı itibarıyla yürürlüğe girecek yeni yasal düzenleme ile birlikte, Türkiye'deki her hane ve işyeri, atıkları doğru şekilde ayrıştırma zorunluluğu getirecek. Bu düzenleme, özellikle büyük şehirlerdeki apartmanlar ve ticari işletmeleri hedef alacak. Atık ayrıştırma, özellikle plastik, cam, kağıt ve organik atıklar için yapılacak. Bu atıkların ayrı ayrı toplanması ve geri dönüşüm tesislerine gönderilmesi sağlanacak.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, atık ayrıştırma için gerekli olan tüm altyapıyı hazırlamayı taahhüt ediyor. Belediyeler, evlere ve işyerlerine atık ayrıştırma kutuları sağlayacak ve bu kutuların kullanımı denetlenecek. Ayrıca, her belediye, geri dönüşüm konusunda halkı bilinçlendirmek amacıyla eğitim programları düzenleyecek.

Yapılan araştırmalar, geri dönüşümün yalnızca çevreye değil, aynı zamanda ekonomiye de önemli katkılar sunduğunu ortaya koymaktadır. Türkiye’de yapılan bir araştırma, her 1 ton geri dönüştürülmüş atığın 10,5 ton karbondioksit emisyonunu engellediğini göstermektedir. Ayrıca, geri dönüşüm sektörünün ülke ekonomisine katkısı yılda yaklaşık 1,5 milyar dolar civarındadır.

Avrupa Çevre Ajansı'nın (EEA) 2022 raporuna göre, geri dönüşüm oranlarının arttığı ülkelerde, atıkların toplanması ve işlenmesinin sağladığı ekonomik faydalar, hem istihdam yaratıyor hem de yerel ekonomiyi güçlendiriyor. Türkiye, bu düzenlemeyle birlikte geri dönüşüm sektöründe istihdam yaratmayı ve ekonomiye olan katkısını artırmayı hedefliyor.

Yeni uygulama, belediyeler tarafından sıkı denetimlere tabi tutulacak. Hem haneler hem de işyerleri, atıklarını belirlenen standartlara göre ayrıştırmak zorunda olacak. Atıkların doğru ayrıştırılmaması durumunda, hem bireylere hem de işletmelere cezai yaptırımlar uygulanacak. Ancak yetkililer, uygulamanın başlangıcında esneklik gösterileceğini ve özellikle kırsal alanlarda bilinçlendirme çalışmalarına öncelik verileceğini belirtiyor.

Çevre uzmanları, bu uygulamanın sadece denetimle sınırlı kalmaması gerektiğini, aynı zamanda toplumda çevre bilincinin artırılması gerektiğini vurguluyor. Prof. Dr. Zeynep Arslan, geri dönüşümün başarısının, halkın bilinçlendirilmesine bağlı olduğuna dikkat çekiyor: “Atık ayrıştırma sadece bir zorunluluk değil, aynı zamanda toplumun çevreye karşı sorumluluklarının yerine getirilmesidir. Bu sebeple, geri dönüşümün önemini anlatacak etkin kampanyalar ve eğitimler büyük bir öneme sahiptir.”

(Sema Yüksel Güngörmez)