Kelaynakların Göç Yolları İçin Yeni Rotalar Geliştiriliyor

  Kelaynaklar (Geronticus eremita), nesli kritik derecede tehdit altında olan kuş türlerinden biri olarak biliniyor. Uzun yıllardır doğal göç yollarını kullanamayan bu tür, insan müdahalesiyle koruma altına alınmış durumda. Türkiye ve Orta Doğu’da özel koruma bölgelerinde yaşayan kelaynaklar, doğaya bırakıldığında eski göç yollarını takip etmekte zorlanıyor. Ancak, son yapılan araştırmalar ve geliştirilen projeler sayesinde, kelaynakların güvenli göç edebilmesi için yeni rotalar oluşturuluyor.

Kelaynaklar, tarih boyunca Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika arasında geniş bir göç alanına sahipti. Ancak, yaşam alanlarının daralması, avlanma, zirai ilaç kullanımı ve iklim değişikliği gibi faktörler nedeniyle doğal göç yolları büyük ölçüde bozuldu.

Türkiye’de özellikle Birecik’te koruma altında bulunan kelaynaklar, geçmişte göç edebildikleri hâlde, günümüzde bu yetilerini kaybetti. Bunun en büyük nedeni, göç ettiklerinde hayatta kalmalarının zor olması ve birçok tehditle karşılaşmalarıydı. Ancak, doğa bilimciler ve çevre örgütleri, kelaynakların yeniden güvenli bir şekilde göç edebilmesi için yeni yöntemler geliştirmeye başladı.

Uzmanlar, kelaynakların doğal göç içgüdülerini tekrar kazanabilmesi için yapay rehberlik yöntemlerini kullanıyor.  Avrupa’da Avusturya, Almanya ve İtalya’nın ortak yürüttüğü LIFE Northern Bald Ibis projesi, kelaynakların yeniden göç etmelerini sağlamak için başarılı sonuçlar elde etti. Türkiye’de de Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (DKMP) ve çeşitli sivil toplum kuruluşları, benzer projeler üzerinde çalışıyor.

Son yapılan deneme uçuşları, kelaynakların yapay rehberlik sayesinde belirlenen rotaları takip edebildiğini gösterdi. Özellikle Birecik’te doğaya bırakılan bazı genç kelaynaklar, ilk kez güvenli bir şekilde göç edebildi. GPS verileri incelendiğinde, bu kuşların Suriye ve Suudi Arabistan üzerinden Afrika'ya doğru ilerlediği görüldü.

Araştırmacılar, “Yıllardır göç edemeyen kelaynakların, insan rehberliğiyle tekrar doğal döngülerine dönmesini sağlıyoruz. İlk başarılarımızı elde ettik ve bu projeleri daha da genişleterek kalıcı bir çözüm üretmeyi hedefliyoruz,” diyor.

(Fatma Hatun Altıkardeş)