Kira artışları sınırı aşıyor: Ev sahibi-kiracı krizinde son durum

Ekonomik dalgalanmalar ve enflasyon, kira artışlarını körükleyen ana faktörler arasında yer alıyor. TÜİK verilerine göre, enflasyon oranındaki yükselişin yanı sıra inşaat maliyet endeksinin hızlı artışı, konut fiyatlarının ve buna bağlı olarak kiraların katlanmasına yol açtı. Aynı dönemde, özellikle sabit gelirli vatandaşların harcama kapasitelerinin düşmesiyle barınma hakkı ülkede ciddi bir tartışma konusu haline geldi.

Tüketici Hakları Derneği tarafından yayımlanan son rapora göre, 2023'te büyük şehirlerdeki kira artış oranı ortalama yüzde 70'leri bulurken, bazı bölgelerde bu oran yüzde 200’lere kadar tırmandı. Özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir gibi metropollerde bu durum daha da keskinleşmiş durumda. Örneğin İstanbul’da bir 2+1 dairenin kira bedeli 4-5 yıl önce ortalama 2 bin TL civarındayken, bugün aynı daire için 10 bin TL'nin üzerinde kiralar talep ediliyor.

Bu artış, ev sahibi ve kiracı arasında giderek derinleşen gerilimlere yol açıyor. Yasal düzenlemelerle belirlenen yüzde 25'lik kira artış sınırına rağmen, ev sahiplerinin kanuna uymadığı sıkça gözlemleniyor. Uzmanlara göre burada iki ana sorun öne çıkıyor: Birincisi piyasanın kontrolsüz bir şekilde şekillenmesi, ikincisi ise mevcut yasaların caydırıcı cezalar içermemesi. Bu bağlamda, ev sahipleri ve kiracılar arasında adliyelere taşınan uyuşmazlık davalarının da son yıllarda belirgin şekilde arttığı görülüyor.

Bir diğer kritik sorun ise mevcut konut stokunun yetersizliği. Türkiye’de özellikle deprem riski yüksek olan bölgelerde yenilenmesi gereken binlerce yapı bulunmasına rağmen yeni konut üretim hızı ihtiyacı karşılamaktan uzak kalıyor. Hal böyle olunca talep fazlası konut fiyatlarında ve kiralarda astronomik artışlara neden oluyor.

(Ayşe Candan)