Küresel Enerji Piyasalarında Belirsizlik Artıyor

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından yayınlanan bir rapora göre, petrol fiyatlarındaki kayıpların temel sebepleri arasında arz fazlası, küresel ekonomik yavaşlama ve jeopolitik gerilimler yer alıyor. IEA’nın 2024 yılı için hazırladığı rapor, dünya genelinde petrol üretiminde yaşanan artışın, talepteki zayıflamayla birleştiğinde fiyatların düşmesine yol açtığını ortaya koyuyor.

OPEC üyesi ülkelerin, petrol üretim kotalarını artırması, piyasada arz fazlasına neden oluyor. Bu durum, özellikle ABD ve Kanada gibi büyük üretici ülkelerde de üretimin artmasıyla daha da belirgin hale geliyor. Öte yandan, Çin ve Hindistan gibi büyük tüketici ülkelerdeki ekonomik yavaşlama, petrol talebini baskı altında tutuyor.

Yapılan bir araştırma ise, petrol fiyatlarındaki düşüşlerin jeopolitik faktörlerden de etkilendiğini gösteriyor. Özellikle Orta Doğu'daki istikrarsızlık ve Rusya-Ukrayna savaşının uzaması, petrol piyasalarında belirsizliği artırıyor. Bu belirsizlik, yatırımcıları temkinli davranmaya zorlayarak, piyasadaki volatilitenin sürmesine neden oluyor.

Petrol fiyatlarındaki kayıplar, üretici ülkeler üzerinde büyük bir baskı oluşturuyor. Suudi Arabistan, Rusya ve Venezuela gibi petrol ihracatına dayalı ekonomiler, bütçe açıklarıyla karşı karşıya kalıyor. Bu durum, sosyal harcamaların kısılmasına, ekonomik durgunluğun derinleşmesine ve işsizlik oranlarının artmasına yol açıyor.

Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından yapılan bir analiz, petrol gelirlerinin azalmasının, petrol ihracatçısı ülkelerde ekonomik büyümeyi yavaşlattığını ve mali dengeleri bozduğunu vurguluyor. IMF raporuna göre, bu ülkeler, petrol fiyatlarındaki dalgalanmaların yarattığı ekonomik zorluklara karşı daha dayanıklı hale gelmek için ekonomik çeşitlendirme stratejilerine yönelmelidir.

Öte yandan, petrol fiyatlarındaki düşüş, petrol ithalatçısı ülkeler için ekonomik bir avantaj sağlayabilir. Ancak Dünya Bankası tarafından yapılan bir çalışmaya göre, düşük petrol fiyatları, enerji sektörüne yapılan yatırımların azalmasına neden olabileceği gibi, yenilenebilir enerji projelerinin de ertelenmesine yol açabilir. Bu durum, uzun vadede enerji geçişi ve iklim değişikliğiyle mücadelede olumsuz etkiler yaratabilir.

Türkiye, enerji ihtiyacının büyük bir kısmını ithal eden bir ülke olarak, petrol fiyatlarındaki dalgalanmalardan doğrudan etkileniyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yapılan bir değerlendirme, petrol fiyatlarındaki düşüşlerin Türkiye ekonomisi üzerinde kısa vadede olumlu etkiler yaratabileceğini belirtiyor. Özellikle, enerji ithalatı maliyetlerinin azalması, cari açık üzerinde baskının hafiflemesine katkı sağlayabilir.

Ancak, TCMB raporu, petrol fiyatlarındaki belirsizliğin, döviz kuru üzerindeki baskıları artırabileceğini ve enflasyonist etkiler yaratabileceğini de vurguluyor. Bu durum, Türkiye’nin enerji ithalatında maliyet avantajını kaybetmesine neden olabilir. Ayrıca, Türkiye’nin enerji politikalarında petrol dışı alternatif enerji kaynaklarına yönelmesi gerektiği konusunda da uyarılar yapılıyor.

Petrol piyasalarındaki kayıpların ne kadar süreceği ve etkilerinin ne olacağı, küresel ekonomik ve politik dinamiklere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. IEA tarafından yapılan öngörüler, petrol talebindeki artışın, 2025 yılına kadar sınırlı kalacağını ve fiyatların bu dönemde düşük seviyelerde seyredeceğini gösteriyor. Bu durum, enerji piyasalarında yeni dengelerin oluşmasına yol açabilir.

Öte yandan, S&P Global tarafından yayınlanan bir rapor, enerji sektöründe dijitalleşme ve yenilenebilir enerji yatırımlarının artmasıyla, petrol piyasalarındaki kayıpların kısmen telafi edilebileceğini öngörüyor. Raporda, enerji geçişinin hızlanmasıyla birlikte, petrol talebinin kalıcı olarak azalabileceği ve bunun da piyasaları dönüştüreceği belirtiliyor.

(Fatma Hatun Altıkardeş)