Plastik Atıklar Denizi ve Toprağı Zehirliyor

Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) tarafından yayınlanan son rapora göre dünyada her yıl yaklaşık 300 milyon ton plastik üretiliyor. Bunun büyük bir kısmı geri dönüştürülemiyor ve doğrudan doğaya karışıyor. Araştırmalara göre okyanuslara her yıl yaklaşık 8 milyon ton plastik atık ulaşıyor. Uzmanlar, bu atıkların yavaş yavaş mikroplastiklere dönüşerek hemen herkesi etkilediğini belirtiyor. Suyun içinde çözülen mikroplastikler yalnızca deniz canlılarını değil, insanların da sağlığını ciddi şekilde tehdit ediyor.

Türkiye özelinde yapılan araştırmalarda, özellikle Marmara Denizi ve Karadeniz'in plastik kirliliği açısından alarm verdiği belirtiliyor. İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi’nin 2022 yılında gerçekleştirdiği araştırmaya göre, Marmara Denizi’nde yer alan birçok balık türünün midelerinde mikroplastik tespit edildi. Ayrıca bu plastiklerin balıkların besin zinciri üzerinden insanlara kadar ulaştığı vurgulanıyor. Uzmanlar, bu durumun kanser gibi tehlikeli hastalıkları tetikleyebileceği konusunda uyarılarda bulunuyor.

Karada ise durum farklı değil. Plastik atıklar toprak kalitesini düşürürken, tarım alanlarını verimsiz hale getiriyor. Ayrıca bazı plastik maddeler toprağa sızarak yeraltı sularını kirletiyor ve uzun vadede içme suyu kaynaklarına zarar verebiliyor. Anadolu Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü’nün son çalışmasında, Türkiye’nin farklı bölgelerinde toplanan toprak örneklerinde yüksek oranda plastik kalıntısına rastlandı.

Hükümetler ve uluslararası kuruluşlar, plastik atıkların azaltılması için çeşitli girişimlerde bulunsa da bu çalışmalar henüz yeterli düzeye ulaşmış değil. Avrupa Birliği ülkeleri son yıllarda bazı tek kullanımlık plastik ürünleri yasaklama kararı aldı ve Türkiye de benzer şekilde ücretli plastik poşet uygulamasını devreye soktu. Ancak çevreciler, bu önlemlerin plastik kullanımını azaltmaya yetmediğine dikkat çekiyor ve daha kapsamlı projelere ihtiyaç olduğunu söylüyor.

Uzmanlar, bireysel düzeyde de farkındalık yaratmanın kritik önem taşıdığını vurguluyor. Plastik kullanımını minimuma indirmek, geri dönüşüme özen göstermek ve sürdürülebilir ürünlere yönelmek çevre kirliliğinin azaltılmasına önemli bir katkı sağlayabilir. Küresel düzeyde ise toplumsal bilinçlendirme kampanyalarının artırılması ve daha sıkı düzenlemelerin uygulanması gerektiği belirtiliyor.

(Fatma Hatun Altıkardeş)