Türkiye’de Geri Dönüşüm Oranları: Hedefler Yükseliyor

  Türkiye, son yıllarda çevre politikalarında önemli adımlar atarak geri dönüşüm alanında ciddi ilerlemeler kaydediyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yayımlanan son rapora göre, 2023 yılında geri dönüşüm oranı yüzde 30’a ulaştı. 2017’de yüzde 13 seviyesinde olan bu oranın hızla artması, Türkiye’nin atık yönetimi konusundaki stratejik hedeflerinin doğru yönde ilerlediğini gösteriyor.

Ancak, Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ile kıyaslandığında geri dönüşüm oranlarında hâlâ geride olduğu görülüyor. Almanya ve İsveç gibi ülkelerde geri dönüşüm oranları yüzde 60’ın üzerindeyken, Türkiye’nin 2035 yılı hedefi de bu seviyeye ulaşmak.

Bakanlık, atık yönetimi konusunda yürürlüğe giren yeni düzenlemelerle birlikte, 2035 yılına kadar geri dönüşüm oranını yüzde 60’a çıkarmayı planlıyor. Bu kapsamda, özellikle plastik, kağıt, cam ve metal gibi atıkların geri dönüştürülmesi teşvik ediliyor.

Sıfır Atık Projesi, Türkiye’nin geri dönüşüm politikasında kilit bir rol oynuyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın öncülüğünde 2017’de başlatılan proje kapsamında, toplamda 50 milyon ton atık geri dönüştürüldü ve 4 milyon ton sera gazı emisyonu engellendi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkilileri, Sıfır Atık uygulamalarının Türkiye’nin geri dönüşüm oranlarını artırmada önemli bir etken olduğunu vurguluyor.

Bakanlık tarafından yapılan açıklamada, 2024 yılında büyükşehirlerde atık toplama sistemlerinin iyileştirilmesi, sanayi tesislerinde geri dönüşüm zorunluluklarının artırılması ve teşviklerin genişletilmesi planlanıyor.

Türkiye’de geri dönüşüm oranlarının artmasına rağmen, uzmanlar altyapı eksikliği ve toplumda geri dönüşüm bilincinin tam olarak oturmamış olmasının önemli sorunlar yarattığını belirtiyor. Atık Yönetimi Uzmanları, Türkiye’deki geri dönüşüm sürecinin eksik yönlerini şöyle açıklıyor: "Türkiye’de geri dönüşüm konusunda önemli adımlar atılıyor, ancak hâlâ atık ayrıştırma ve toplama altyapısı yetersiz. Özellikle kırsal bölgelerde geri dönüşüm sistemleri yeterince gelişmiş değil. Bunun yanında, halkın geri dönüşüm konusundaki bilinç düzeyi artırılmalı. Avrupa ülkelerinde evlerde atık ayrıştırma sistemi zorunluyken, Türkiye’de bu sistem henüz tam anlamıyla uygulanmıyor."

Ayrıca, Türkiye’de geri dönüşüm tesislerinin sayısının yetersiz olması da bir başka sorun olarak görülüyor. Avrupa’da her 100 bin kişiye bir geri dönüşüm tesisi düşerken, Türkiye’de bu oran çok daha düşük seviyelerde.

Türkiye’de geri dönüşüm politikaları geliştirilse de özellikle plastik atıklar konusunda ciddi bir sorun devam ediyor. TÜİK verilerine göre, Türkiye’de yıllık 5 milyon ton plastik atık üretiliyor ve bunların yalnızca yüzde 20’si geri dönüştürülüyor. Uzmanlar, bu oranın artırılması için depozito iade sistemleri ve plastik kullanımının azaltılmasına yönelik yasal düzenlemelerin güçlendirilmesi gerektiğini vurguluyor.

(Sema Yüksel Güngörmez)