Türkiye için yerli kuantum bilgisayarı hayati önem taşıyor

Geleneksel bilgisayarlar verileri bitler halinde işlerken (0 veya 1), kuantum bilgisayarları qubit adı verilen birimler kullanarak aynı anda hem 0 hem de 1 değerlerini alabilir. Bu durum, işlem gücünü katlanarak artırır ve özellikle çok karmaşık problemlerin çözümünde büyük avantajlar sağlar. Türkiye’nin dijital dönüşüm hedefleri doğrultusunda, bu tür bilgisayarlar özellikle yapay zeka, kriptografi, malzeme bilimi ve büyük veri analizleri gibi alanlarda önemli katkılar sunacak.

Savunma sanayiinde, kuantum bilgisayarlar çok daha güçlü şifreleme sistemleri oluşturulmasına olanak tanırken, aynı zamanda mevcut şifreleme algoritmalarını da hızla kırabilme yeteneğine sahiptir. Bu da siber güvenlik alanında Türkiye’nin stratejik avantaj sağlamasını gerektiriyor. Öte yandan, enerji sektöründe de kuantum teknolojilerinin kullanımı, enerji dağıtım ağlarının daha verimli yönetilmesini sağlayarak enerji verimliliğini artırabilir.

   2023 yılında Türkiye'de yürütülen bir araştırmaya göre, kuantum teknolojileri geliştirme süreci hız kazanmış durumda. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) gibi önde gelen üniversitelerde kuantum fiziği ve kuantum hesaplama üzerine çalışan araştırma grupları önemli adımlar atıyor. Bu araştırmalar, yerli kuantum bilgisayarı geliştirme yolunda Türkiye’nin akademik ve teknolojik altyapısının güçlendirilmesi gerektiğini ortaya koyuyor.

2024 yılında Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından desteklenen projelerde, kuantum bilgisayarlarının temel bileşenleri üzerinde yoğunlaşan araştırmalar yapıldı. Bu projeler, Türkiye'nin yerli kuantum bilgisayarı geliştirme hedefinde ne kadar yol kat ettiğini gösteriyor. Özellikle süperiletken malzemeler ve fotonik tabanlı kuantum sistemleri üzerinde yapılan çalışmalar, bu teknolojiyi yerli kaynaklarla üretme potansiyelini artırıyor.

Dünya genelinde ABD, Çin, Avrupa Birliği ve Japonya gibi ülkeler kuantum bilgisayarları geliştirme yarışında öncü konumda bulunuyor. 2023 yılına ait bir rapora göre, Çin ve ABD küresel kuantum araştırmalarında en büyük yatırımları yaparken, bu ülkelerin askeri ve ekonomik alanlardaki üstünlüğü de giderek artıyor. Türkiye’nin bu yarışta geri kalmaması için hem devlet destekli projelerin artırılması hem de özel sektör ve üniversiteler arasında işbirliğinin güçlendirilmesi gerekiyor.

ABD merkezli IBM ve Google gibi teknoloji devleri, kuantum bilgisayarlar alanında büyük adımlar atmış durumda. IBM’in geliştirdiği Quantum Network ile Türkiye gibi ülkeler de bu teknolojilerden faydalanma fırsatına sahip olabiliyor. Ancak, Türkiye’nin uzun vadeli hedefi, bu teknolojiyi tamamen yerli imkanlarla geliştirip kullanmak olmalı. Bu alandaki yatırımların artması, Türkiye’nin uluslararası rekabet gücünü artıracak ve bağımsız teknolojik altyapısına katkı sağlayacaktır.

Türkiye’nin yerli kuantum bilgisayarı geliştirmesi, sadece teknolojik ilerlemeyi değil, aynı zamanda ülkenin dijital bağımsızlığını da pekiştirecek. Kuantum bilgisayarları, geleneksel bilgisayarların çözmekte zorlandığı birçok problemi saniyeler içinde çözebilir. Özellikle büyük veri analizi, finansal modelleme, ilaç geliştirme ve iklim değişikliği simülasyonları gibi karmaşık hesaplama gerektiren alanlarda büyük bir sıçrama yaşanabilir.

Araştırmalar, kuantum bilgisayarlarının geliştirilmesiyle Türkiye'nin küresel teknoloji yarışında daha güçlü bir konuma geleceğini gösteriyor. TÜBİTAK ve üniversiteler tarafından yürütülen araştırmalarda, kuantum teknolojileri için gerekli altyapının oluşturulması gerektiği vurgulanıyor. Özellikle siber güvenlik alanında kuantum şifreleme yöntemlerinin geliştirilmesi, Türkiye'nin dijital savunma stratejilerinin güçlenmesine büyük katkı sağlayacak.

(Fatma Hatun Altıkardeş)