Valilik muhabirliği yaptığım dönemde Kooperatifin kuruluş sürecinden faaliyete geçme sürecine kadar her aşamasını takip ederek haberlerini yapmıştım. 2006 yılındaki açılışında da oradaydım. Aradan 18 yıl geçtikten sonra Genel Müdür Mehmet Aydın beyin davetiyle bir kez daha SS Yeşil Çevre Hizmet ve İşletme Kooperatifi Doğu Arıtma Tesisleri’ni bir kez daha görme imkanı buldum…

Çevre duyarlılığı, havanın suyun ve toprağın kirlenmesini önlemeye yönelik adımlar her zaman önemli olmuştur. Her ne kadar bir kısım çevreci görünümlü dernek çevreciliğini nirvanaya taşımak için sanayiciye ve OSB’lere saldırmayı kolay yol olarak bellemiş olsa da, çevre gerçekten pamuklara sararak koruyup geleceğe taşımamız gereken bir konu ve yaşamsal bir gereklilik.

Günlerdir haftalardır, aylardır, yıllardır yazıyoruz Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün Gürsu ve Kestel başta olmak üzere zehir kusan fabrika bacalarıyla ilgili umursamazlığını ve bunun nedenlerini. İyi örnekleri de kötü örnekleri de görmemizde yarar var.

Malum son 30-40 yıldır Bursa’da çevre deyince sadece Nilüfer Deresi ve suyun rengi geliyor insanların aklına. Bunun en önemli nedenlerinden birisi şehri her köşesinden geçen çok özel bir tabiat harikası olmasından da kaynaklanıyor.

Nilüfer Deresi’nin kirliliği kimlerin kirlettiği vs hep tartışma konusu olsa da tartışmadan ileriye de geçemeyen bir konudur. Kirliliğin nedeninin sanayi tesisleri olduğu algısı oluşturulsa da aslında sanayicilerden çok kaçak deşarjların dereyi kirlettiği biliniyor.

Bursa’da aslında Nilüfer Deresi’ne yönelik kirliliği önleme çalışmaları uzun yıllar öncesinden başlayarak bugüne kadar getirilmiş durumda. 1998 yılında dönemin Valisi Orhan Taşanlar öncülüğünde Gürsu ve Kestel Belediyeleri ve bölgedeki sanayicilerin bir araya gelerek örneği olmayan bir kooperatif kuruldu. Maliyeti oldukça yüksek olan arıtma tesislerini sanayiciler tek başlarına kuramıyor, kursalar da işletme maliyetleri nedeniyle çalıştırmıyorlar. İşte bu sorunun aşılması amacıyla hem evsel hem de sanayi atık sularının arıtılması için SS Yeşil Çevre Arıtma Kooperatifi olarak da bilinen kooperatif kuruldu ve kuruluşundan tam 8 yıl sonra arıtma tesisleri faaliyete geçirildi.

Doğu Bölgesi Arıtma tesisleri 27 kilometrelik ana kollektör hattından gelen atık suları arıtarak, Nilüfer Deresi’ne deşarj ediyor. Nilüfer deresinin zaman zaman renginin değişiyor olması nedenle hedef alınsa da Doğu Arıtma Tesisi, derenin kirlenmesinin önündeki en önemli set durumunda. KOSAB, BOSAB, Uludağ OSB’deki sanayi tesislerinin yanı sıra Gürsu ve Kestel ilçelerinin atık suları da bu tesiste arıtılıyor.

SS Yeşil Çevre Hizmet ve İşletme Kooperatifi Genel Müdürü Mehmet Aydın bey hem tesisleri gezdirdi hem de çalışmaları hakkında bilgi verdi. Bu arada aldığımız en önemli ve en sevindirici bilgi yapılacak yatırımla tesise gelen atıksuların ileri teknolojiler ile arıtılarak tekrar sanayide proses suyu olarak kullanılması amaçlanıyor. 150 bin metreküp gün suyun 3’te biri bu şekilde yeniden kullanılacak.

Bölgedeki sanayi kuruluşlarının atık su çıkış hatlarına konular debimetreler ile Doğu Atıksu Arıtma Tesisleri’ne giren su anlık olarak takip ediliyor. Faturalandırma da zaten bu sistemle otomatik olarak gerçekleştiriliyor. 2015 yılından beri kurulan sistemle arıtma sistemindeki suyun tüm verileri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından anlık olarak izlendiği gibi, olası değer yükselişinde sisteme bağlı olan otomatik numune alma sistemi devreye girerek numune alıyor. Mühürlü bir kutu içindeki sistemde alınan numuneler bakanlıktan gelen ekipler tarafından mühür açılarak alınıyor sonrasında tekrar numune kutusu mühürleniyor.

Kurulduğunda 52 bin 500 metreküp gün kapasitesi olan Arıtma Tesisleri sonraki yıllarda yapılan yatırımlar ve teknolojik dönüşümle bugün 150 bin metreküp güne ulaşmış durumda. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın kriterlerinde arıtılan su Deliçay’a bırakılıyor.

Bölgede yoğunlukla boyahaneler olması ve evsel atıksuların da buraya gelmesi nedeniyle tam berrak olmasa da (Ki suyun renginin berraklaşması için de çalışmalar ve projeler yürütülüyor) Deliçay’a bırakılan su arıtılmış ve kirlilik oluşturmayan kalitede. İleri teknoloji arıtma yatırımının tamamlanması ve suyun 3’te birinin proses suyu olarak tekrar fabrikalara verilecek olması ise çok daha önemli bir gelişme.

Yeşil Çevre, sanayiciler ve kamunun ortak olduğu çok özel bir kooperatif sistemi. Benzer denemelerin olduğunu biliyoruz ama henüz ikinci bir Yeşil Çevre Türkiye’de yok. Kooperatif, arıtma dışında yeni bir yatırım daha gerçekleştirdi son dönemde.

Katı atık ayrıştırma tesisi. Fabrikalardan alınan atık malzemeler kurulan tesiste ayrıştırılarak yeniden ekonomiye kazandırılıyor. Arıtma tesisi kar amacı gütmüyor ama bu tesis arıtmanın da yükünü hafifletecek bir görüntüde.

Önümüzdeki dönemde yatırımın tamamlanmasıyla tam kapasite çalışmaya başlayacak olan katı atık ayrıştırma tesisi, güçlü bir yatırım olarak bölgeye önemli bir hizmet sağlıyor. Yine çamur kurutma tesisi ile de arıtmadan çıkan çamur bertaraf edilirken, kooperatif ortaklarına çevre danışmanlığı hizmeti, atıksu analiz hizmeti de veriyor. Önümüzdeki süreçte ise iş sağlığı güvenliği uzmanlık hizmeti, ortak sağlık ve güvenlik birimi hizmeti ile atıksu ileri arıtma ve geri kazanım hizmeti vermeye hazırlanıyor.

Gidip gördüğünüzde gurur duyulacak bir tesis olarak hizmet veren arıtma tesisi, hem sanayiciler hem de belediyeler için de önemli bir kolaylık ve hizmet aracı. Kooperatif ayrıca bölgede eğitim ve spora destek vererek, sosyal sorumluluk projelerinde de aktif rol alıyor.

Son olarak tesisle ilgili birkaç rakam vererek tamamlayalım. Bugüne kadar yapılan toplam yatırım 35 milyon dolar gerçekleşirken, halihazırda 429 ortağı var. Bunların 153 tanesi endüstriyel ortak 273’ü ise evsel atık tesisi. Halihazırda Doğu Arıtma’da 19 personelle hizmet veriliyor. Modern, insana ve çevreye duyarlı, kirliliğin önlenmesi ve yaşamın korunması için çalışan harika bir tesis Doğu Arıtma…